EXCLUSIVE : अवकाशको ६ वर्षपछि खरेललाई एसपीको फुली, पूर्व आइजिपीको कुटिल चाल, गुमराहमा सरकार
708Shares
Share
Tweet
Share
Email
काठमाडौं– गत जेठको अन्तिम साता प्रहरी महानिरीक्षक सर्वेन्द्र खनालले डिएसपीबाट एसपीमा बढुवा भएका प्रहरी अधिकारीहरुलाई फुली लगाइदिए। एसपीको फुली लगाउनेमध्ये बढुवा सूचीको २४औं नम्बरमा थिए, एसपी दीपकराज खरेल।
खरेलले फुली त लगाए, तर उनी एसपीको फुली लगाउन योग्य थिए कि थिएनन् भन्ने प्रश्न अहिले पेचिलो बनेको छ। उनीबारेका विवादित धेरै तथ्य-तथ्यांक सहतमा आएका छन्।
६ वर्षअघि नै अवकाश भएर घर जानुपर्ने खरेलले पावर र पहुँचको आधारमा प्रहरी प्रशासनदेखि मन्त्रालयसम्मलाई दबाब र प्रभावमा पारेर फुली लगाएको खुलासा भएको छ।
अनिवार्य अवकाशको ६ वर्षपछि एसपीको फुली
२०३९ चैत १३ गते दीपकराज खरेल तत्कालीन मध्य क्षेत्रीय प्रहरी तालिम केन्द्र हेटौंडाबाट प्रहरी जवान पदमा भर्ना भएका व्यक्ति हुन्। जवानमा भर्ना भएको मितिबाट अहिलेसम्म उनको प्रहरी सेवाको अवधि ३६ वर्ष पुग्छ।
२०३९ चैत १३ गते दीपकराज खरेल तत्कालीन मध्य क्षेत्रीय प्रहरी तालिम केन्द्र हेटौंडाबाट प्रहरी जवान पदमा भर्ना भएका व्यक्ति हुन्। जवानमा भर्ना भएको मितिबाट अहिलेसम्म उनको प्रहरी सेवाको अवधि ३६ वर्ष पुग्छ।
प्रहरी नियमावली २०७१ को परिच्छेद–११ मा अवकाशबारे उल्लेख छ। नियमावलीमा उल्लेख भएअनुसार सेवा अवधि, उमेर हद र पद बमोजिमको पदावधिका आधारमा अनिवार्य अवकाश हुने व्यवस्था गरिएको छ।
उक्त नियमावली अनुसार ३० वर्षे सेवा अवधि वा पद बमोजिम पदावधि वा तोकिएको उमेर हदमध्ये जुन पहिला आकर्षित हुन्छ, साेही अनुसार सेवाबाट अनिवार्य अवकाश हुनुपर्ने प्रावधान छ।
उमेर हद र पद बमोजिमको पदावधिका कारण एसपी खरेल अवकाश हुँदैनन्। तर, उनी सेवा अवधिका कारण अनिवार्य अवकाश भइसकेको ६ वर्ष भइसकेको छ।
परिच्छेद ११ को दफा १२७ को उपदफा १ को (घ) मा प्रहरीमा ३० वर्ष सेवा अवधि गरेको व्यक्ति अनिवार्य अवकाश हुने उल्लेख छ। यसरी प्रहरी नियमावली अनुसार एसपी खरेल ६ वर्षअघि २०६९ चैत १२ गते अनिवार्य अवकाश हुनुपर्ने हो।
तर, पहुँचको आधारमा उनी अझै जागिर खाइरहेका छन्।
राजनीतिक, प्रशासनिक पहुँच र पूर्व आइजिपी अच्युतकृष्ण खरेलका नातेदार भएकै कारण उनी ऐन-नियम कुल्चिएर सरकारलाई गुमराहमा राख्दै अहिलेसम्म प्रहरी सेवामै छन्।
एसपी खरेल मात्रै नयाँ भने होइनन्। प्रहरीमा यसअघि पनि यस्ता थुप्रै घटना हुँदै आएका थिए।
सशस्त्र प्रहरी बलका अम्बर नेम्वाङ सुब्बाले समेत सेवा अवधिभन्दा बढी जागिर खाएका थिए। प्रहरी सहायक निरीक्षकमा भर्ना भएका सुब्बा पूर्व आइजिपी रमेशचन्द्र ठकुरीसँग प्रहरी निरीक्षकमा भर्ना भएका थिए। पछि सशस्त्र प्रहरी बल (एपिएफ) गठन भएपछि उनी त्यसमै गए। पछि प्रहरी किताबखानलाई प्रभावमा पारेर फाइल नै गायब बनाउँदै उनले सेवा अवधिभन्दा बढी जागिर खाएको तथ्य भेटिएको छ।
तत्कालीन नेपाल प्रहरीका गोल रक्षक रहेका विनोद खरेललाई पनि आइजिपी अच्युतकृष्णले जवानमा भर्ना गराएका थिए। जवानको आधारभूत तालिम नसकीकनै प्रहरी नियमावलीविपरीत युएन मिसनमा पठाएका थिए। पछि उनलाई इन्सपेक्टरमा भर्ना गराइएको थियो।
सेवा अवधिभन्दा बढी जागिर खाने दाउमा प्रहरीका उच्च अधिकृत हुन्छन्। उच्च तहमा हुँदा पाइने सेवा सुविधा र अधिकारका कारण उनीहरु सकेसम्म लामो समयसम्म जागिर खाने ध्याउन्नमा रहेको देखिन्छ।
पूर्व एआइजी नारायण बस्ताकोटीको अवकाश हुँदा प्रहरी हेडक्वार्टरमा ठूलै हंगामा मच्चिएको थिए। उनी पूर्व आइजिपी उपेन्द्रकान्त अर्यालसँगै प्रहरी निरीक्षकमा भर्ना भएका थिए। हेडक्वार्टरका प्रहरी अधिकारीहरुले आइजिपी अर्यालसँगै अवकाशमा बस्ताकोटी जाने बुझेका थिए। तर, उनलाई अर्यालभन्दा अगावै प्रहरी किताबखानाबाट अवकाशको पत्र आयो।
‘भोलि अवकाश, आज पत्र आएको थियो। एआइजी बस्ताकोटी पनि आइजीसँग अवकाशमा जाने बताउँथे,’ स्रोतले भन्यो, ‘किताबखानाको पत्रबाट थाहा पाइयो उनी पहिला राष्ट्रिय अनुसन्धान विभागको असईमा भर्ना भएर पछि इन्सपेक्टरमा भर्ना भएका रहेछन्।’
यसरी गुपचुपमा सेवा अवधि लम्ब्याउने खेलमा प्रहरी अधिकारी लाग्ने गरेको कुरा नौलो होइन। एसपी खरेलको हकमा पनि त्यही नै देखिन्छ।
पूर्व आइजिपी खरेलको कुटिल चाल
पूर्व आइजिपी अच्युतकृष्ण खरेल र बहालवाला एसपी दीपकराज खरेल नाताले काका–भतिज रहेको जानकारहरू बताउँछन्। केही भने आफ्नै काका–भतिज नभई खरेल–खरेल भएकै कारण घनिष्ट सम्बन्ध रहेको पनि सुनाउँछन्।
पूर्व आइजिपी अच्युतकृष्ण खरेल र बहालवाला एसपी दीपकराज खरेल नाताले काका–भतिज रहेको जानकारहरू बताउँछन्। केही भने आफ्नै काका–भतिज नभई खरेल–खरेल भएकै कारण घनिष्ट सम्बन्ध रहेको पनि सुनाउँछन्।
तर, दीपकराज जवानदेखि एसपी हुँदासम्म पूर्व आइजिपीको हात रहेको कुरा नकार्न सकिन्न। विभिन्न तथ्यले त्यो कुरा पुष्टि पनि गरेका छन्।
अच्युतकृष्ण खरेल २०५३ फागुनमा नेपाल प्रहरीको १५औं आइजिपी भएका थिए। आइजिपी भएको एक महिना नबित्दै तत्कालीन नेकपा एमाले सरकारले उनीबाट निर्वाचन गराउन नसकिने भन्दै उनलाई हटाएर ध्रुवबहादुर प्रधानलाई आइजिपीको फुली लगाइदियो।
काका भनिँदै आएका अच्युतकृष्णको आइजिपीको फुली खोसिएपछि दीपकराज प्रहरी कार्यालय जानै छाडे। त्यसबेला उनको प्रहरी सेवा अवधि १३ वर्ष भइसकेको थियो। उनी प्रहरी हवल्दार पदमा कार्यरत थिए।
कार्यालयमा जानकारी नै नदिई गयल भएपछि प्रहरी नियमावली अनुसार प्रहरी प्रधान कार्यालयले २०५४ बैसाख २ गते हवल्दार दीपकराज खरेललाई प्रहरी सेवाबाट हटायो।
१३ वर्ष सेवा गरेबापत प्रहरी नियमावली अनुसार आफूले पाउनुपर्ने उपदान बापतको रकमसमेत दीपकराजले २०५४ साउन २२ गते बुझेको प्रहरी प्रधान कार्यालय, किताबखानाको रेकर्डमा छ।
यो बीचमा समयले धेरै कोल्टे फेरिसकको थियो। आइजिपी भएको ३६ दिनमा तत्कालीन गृहमन्त्री बामदेवबाट हटाइएका अच्युतकृष्ण न्यायको ढोका ढकढक्याउँदै सर्वोच्च अदालत पुगेका थिए।
त्यसको १० महिनापछि २०५४ मंसिरमा सर्वोच्चको फैसला अनुसार पुनः खरेल आइजिपीमा नियुक्त भएका थिए। उनी आइजिपीमा नियुक्त भएपछि नै दीपकराजको यात्रा यो अवस्थासम्म आएको जानकारहरू बताउँछन्।
अच्युतकृष्ण पुनः आइजिपी हुँदा दीपकराजको उमेर ३३ वर्षको थियो। खुल्ला प्रतिस्पर्धाबाट प्रहरी निरीक्षकमा भर्ना हुन उनलाई उमेरले छेक्थ्यो।
१५ महिनाअघि सेवाबाट हटाइएका दीपकराजलाई तत्कालीन आइजिपी अच्युतकृष्णले प्रहरी निरीक्षक बनाउन कुटिल चाल चाल्दै २०५५ साउन १ गते पुरानो निर्णय बदर गर्दै पुनः प्रहरी सेवामा प्रवेश गराएका थिए। जबकि उनी उपदानसमेत लिएर बिदा भइसकेका थिए। उनले लिएको उपदान अहिलेसम्म फिर्ता गरेका छैनन्।
यसरी आफ्नो अधिकारको दुरुपयोग गर्दै आइजिपी अच्युतकृष्णले दीपकराजको जागिर थामिदिएका थिए।
जगिर जोडिएपछि हवल्दार दीपकराजलाई विभागीय उम्मेदवार बन्दै खुल्ला प्रतिस्पर्धाबाट प्रहरी निरीक्षकमा भर्ना हुने बाटो खुलिसकेको थियो। यसपछि २०५५ साउन २५ गते प्रहरी निरीक्षकको लागि दरखास्त आह्वान गराइयो। प्रहरी निरीक्षकको दरखास्त दिए र पछि हवल्दारबाट उनी प्रहरी निरीक्षकमा भर्ना भए।
हवल्दारबाट जवानमा भर्ना
दीपकराज खरेललाई प्रहरी निरीक्षक बनाउन खोसिएको जागिर जोडिएन मात्रै, हवल्दारबाट राजीनामा गर्न लगाई जवानमा भर्ना गराइयो।
दीपकराज खरेललाई प्रहरी निरीक्षक बनाउन खोसिएको जागिर जोडिएन मात्रै, हवल्दारबाट राजीनामा गर्न लगाई जवानमा भर्ना गराइयो।
जानकारहरु भन्छन्, ‘तत्कालीन आइजिपी अच्युतकृष्णको ‘मास्टर माइन्ड’ र ठाडो आदेशकै कारण खोसिएको जागिर जोडिने त कहिले हवल्दारबाट जवान हुनेसम्म भएको थियो।’
आइजिपी नै आफ्नै मान्छे भएपछि प्रहरी निरीक्षक हुनेमा दीपकराज त्यसबेलै ढुक्क थिए। किनकि उनलाई प्रहरी निरीक्षक बनाउनै अच्युतकृष्णले बोलाएर पुनः १५ महिनापछि जागिर खुवाएका थिए।
दीपकराज प्रहरी निरीक्षक हुने पक्का भयो। तर जम्मा १५ वर्षमात्रै सेवा गर्न पाउने भए। किनकि जवान र हवल्दार पदमा उनले १५ वर्ष बिताइसकेका थिए।
तर, सेवा अवधि लम्ब्याउनका लागि अर्को कुटिल चाल चालियो– हवल्दारबाट जवानमा भर्ना।
आइजिपी अच्युतकृष्णकै आदेशमा दीपकराजले २०५५ मंसिर १८ गते हवल्दारबाट राजीनामा दिए। बिना विज्ञापन आइजिपीको ठाडो आदेशमा सोही दिन मंसिर १८ गते उनी प्राविधिकतर्फको जवान पदमा भर्ना भए।
यसरी पहुँचको आधारमा खोसिएको जागिर जोड्दै हवल्दारबाट जवानमा भर्ना हुँदै दीपकराज प्रहरी निरीक्षक हुन सफल भए। उनले २०५६ असार ३ गते प्रहरी निरीक्षकको फुली लगाए।
सेवा अवधि बढाउन हवल्दारबाट जवान हुँदै प्रहरी निरीक्षकको फुली लगाए पनि उनको ६ वर्षअघि नै सेवा अवधि सकिएर अवकाश हुने पर्ने प्रहरी किताबखानाले जनाइसकेको छ।
‘भर्ना हुने बेला विभागीयको हैसियतले पेस गरिएको हवल्दारको कागजपत्रका आधारमा नै सेवा अवधि गणना हुने भएकाले उनी ६ वर्षअघि नै अनिवार्य अवकाश हुने व्यक्ति हुन्,’ किताबखाना स्रोतले नेपाल लाइभसँग भन्यो।
अवकाश दिनेलाई पदोन्नति, बोल्न सक्दैन प्रहरी हेडक्वार्टर
चलाखीपूर्ण तरिकाले जागिर लम्ब्याउन अनेक बहाना गरे पनि दीपकराज खरेल अनिवार्य अकाशमा जानुपर्ने व्यक्ति हुन् भनेर प्रहरी किताबखानाले भन्दै आएको छ। तर एसपी खरेललाई कसैले पनि सेवाबाट हटाउन सकेको छैन। ६ वर्षअघि नै अवकाश भएर घर जानुपर्ने उनी हालसालै मात्र पदोन्नति भएका छन्।
चलाखीपूर्ण तरिकाले जागिर लम्ब्याउन अनेक बहाना गरे पनि दीपकराज खरेल अनिवार्य अकाशमा जानुपर्ने व्यक्ति हुन् भनेर प्रहरी किताबखानाले भन्दै आएको छ। तर एसपी खरेललाई कसैले पनि सेवाबाट हटाउन सकेको छैन। ६ वर्षअघि नै अवकाश भएर घर जानुपर्ने उनी हालसालै मात्र पदोन्नति भएका छन्।
२०३९ सालमा प्रहरीमा भर्ना भई हवल्दार रहँदा विभागीय उम्मेदवारकै हैसियतमा निवेदन दिई २०५६ मा प्रहरी निरीक्षकमा उनी भर्ना भएका थिए। तर, २०५५ मंसिर १८ गतेलाई सुरुको नियुक्तिको आधार देखाउँदै उनी जागिर लम्ब्याउने खेलमा लागेका छन्।
यसबारे प्रहरी हेडक्वार्टरका केही हाकिमहरु गुपचुप रुपमा आफूहरुबीच कुराकानी गरे पनि खुलेर कोही पनि बोल्न सकेका छैनन्। अझ प्रहरी प्रवक्ता एसएसपी उत्तम सुवेदी त यसबारे आफूहरूले केही हल्ला सुनेको र प्रस्ट जानकारी नै नभएको भन्दै उम्कन खोज्छन्।
जन्ममिति समेत त्रुटिपूर्ण
सेवा अवधिमात्रै होइन एसपी दीपकराज खरेलको जन्ममिति समेत त्रुटिपूर्ण भएको तथ्य फेला परेको छ। प्रहरी किताबखानामा रहेको उनको नागरिकताको फोटोकपी र उनी आफैंले भरेको नोकरी आवेदन फाराममा जन्ममिति फरक–फरक छ।
सेवा अवधिमात्रै होइन एसपी दीपकराज खरेलको जन्ममिति समेत त्रुटिपूर्ण भएको तथ्य फेला परेको छ। प्रहरी किताबखानामा रहेको उनको नागरिकताको फोटोकपी र उनी आफैंले भरेको नोकरी आवेदन फाराममा जन्ममिति फरक–फरक छ।
किताबखाना स्रोतका अनुसार २०३९ सालमा तत्कालीन मध्य क्षेत्रीय प्रहरी तालिम केन्द्र हेटौंडाबाट जवान पदमा भर्ना हुँदा खरेलले नागरिकता नम्बर र जन्ममिति समेत नलेखी १८ वर्ष भनेर फाराम भरेको पाइएको छ।
हवल्दार भएका उनले पछि प्राविधिक जवान पदमा भर्ना हुन २०५५ पुस १४ कागजात पेस गरेका थिए। उनले बुझाएको तीनप्रति प्रतिवेदनमध्ये दुई वटामा प्रस्ट देखिने गरी २०२५ पुस २४ गते जन्ममिति लेखिएको छ।
एउटामा भने केरमेट गरेर २०२२ पुस महिना २२ गते लेखिएको प्रहरी किताबखाना स्रोतले जानकारी दियो।
त्यसैगरी प्रहरी निरीक्षक पदमा भर्ना हुन उनले पेस गरेको नागरिकता जिल्ला प्रशासन कार्यालय ललितपुरबाट दोस्रो प्रतिलिपिको रूपमा निकालेको पाइएको छ।
जसमा २०२२ पुस २२ गते र प्रहरी निरीक्षकमा भर्ना हुने बेलाको उमेर ३३ वर्ष ५ महिना १९ दिन उल्लेख गरिएको छ। यसरी कहीँ २०२५ साल, कहीँ २०२२ साल त कतै साल नै नलेखी १८ वर्ष लेखेको पाइएको छ। प्रतिलिपिसमेत दुई पटक लिनु र नागरिकतामा समेत जन्ममिति फरक पर्नुले उनको जन्ममिति समेत त्रुटिपूर्ण देखिन्छ।
अख्तियारदेखि गृहसम्म छानबिन, पहुँचकै भर फाइल गायब बनाउने खेल
सेवा अवधि लम्ब्याउने खेलमा रहेका उनले प्रहरी किताबखाना, अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग, गृह मन्त्रालय, महान्यायाधिवक्ताको कार्यालयसम्मलाई प्रभावमा पारेका छन्। यसका लागि पूर्व आइजिपी अच्युतकृष्ण खरेलले भरपुर सहयोग गरेको स्रोतले नेपाल लाइभलाई जानकारी दिएको छ।
सेवा अवधि लम्ब्याउने खेलमा रहेका उनले प्रहरी किताबखाना, अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग, गृह मन्त्रालय, महान्यायाधिवक्ताको कार्यालयसम्मलाई प्रभावमा पारेका छन्। यसका लागि पूर्व आइजिपी अच्युतकृष्ण खरेलले भरपुर सहयोग गरेको स्रोतले नेपाल लाइभलाई जानकारी दिएको छ।
नागरिकताको जन्ममिति नै फरक र सेवा अवधिभन्दा बढी जागिर खाएको भन्दै छानबिन गर्न केही महिनाअघि उनीविरुद्ध अख्तियारमा उजुरीसमेत परेको थियो। अख्तियारले छानबिन गरेर दोषी ठहर्याए आफूविरुद्ध पनि अख्तियार लाग्ने बुझेपछि पूर्वआइजिपी अच्युतकृष्ण एसपी दीपकराजलाई जोगाउन आफ्नो बलबुताले भ्याएसम्म लागिरहेका छन्।
प्रहरी अधिकारीहरुको अवकाशको पत्र प्रहरी किताबखानाले पठाउने गर्छ। दबाब र प्रभावमा परेको किताबखानाले पनि एसपी खरेलको बारेमा तत्कालै निर्णय गर्न सकेको छैन। यसबारे प्रहरी हेडक्वार्टर र गृह मन्त्रालयसँग झन्डै एक महिनाअघि मात्रै किताबखानाले राय माग्दै पत्र लेखिसकेको छ।
तर, किताबखानको पत्रको जवाफ अहिलेसम्म न गृह मन्त्रालयले दिन सकेको छ, न त प्रहरी प्रधान कार्यालयले नै। बरु फाइल नै गायब बनाउने खेल भइरहेको छ।
किताबखानाको पत्रबारे गृहले महान्यायाधिवक्ता अग्नि खरेलसँग राय लिने काम भइरहेको बुझिएको छ। यसबारे जानकार पूर्व आइजिपी खरेल साइनो जोड्दै महान्यायाधिवक्तालाई भेट्न पुगेका स्रोतले जानकारी दियो। महान्यायाधिवक्ता कार्यालयलाई समेत प्रभावमा राखेर फाइल नै गायब बनाउन खेलमा एसपी खरेल, पूर्व आइजिपी खरेल लागिपरेको स्रोतको भनाइ छ।
अख्तियार र गृह मन्त्रालय भने एसपी खरेलमाथि छानबिन भइरहेको बताउँछ।
No comments:
Post a Comment